Jakie były nazwy miesięcy w czasach starożytnych i skąd wzięły się współczesne nazwy

Czym różnił się kalendarz prasłowian od współczesnego?

„Styczeń”, „luty”, „marzec” i wszystkie inne nazwy dzisiejszych miesięcy są słowami pochodzenia nierosyjskiego. Prasłowianie mieli własny kalendarz, a język prasłowiański miał własne nazwy. Później trafiły do ​​rosyjskiego, czeskiego, bułgarskiego i innych języków słowiańskich i były używane, zanim zostały zastąpione pożyczonymi odpowiednikami. I gdzieś są nadal używane, na przykład czeskie březen, červen, listopad; polski sierpień, listopad, grudzień; białoruski „listapad”, „cherven”, „lipen”; Ukraińska „brzoza”, „trawa”, „pierś”.

Niektórzy naukowcy korelują każde słowiańskie imię z określonym miesiącem kalendarza juliańskiego. Inni wierząV. MI. Gusiew. O rekonstrukcji kalendarza prasłowiańskiego (do problemu etnogenezy Słowian) / etnografia sowiecka. — 1978że granice miesięcy obu kalendarzy nie zgadzają się. Prawdopodobnie początek miesiąca prasłowiańskiego w przybliżeniu odpowiadał połowie Juliana, a koniec połowie następnego Juliana. To wyjaśnia, dlaczego ta sama starożytna nazwa odnosiła się do sąsiednich miesięcy nowożytnych.

Ogólnie rzecz biorąc, Proto-Słowianie nazywali miesiąc długością czasu od nowiu do nowiu. A to około 29 i pół dnia, czyli w roku księżycowym okazuje się, że jest to około 355 dni. Jest oczywiste, że z biegiem czasu rozbieżności między wersją astronomiczną a kalendarzową stawały się coraz większe. Dlatego okresowo pojawiały się w chronologii prasłowiańskiej 13 miesiąc. Jest to podobne do tego, jak teraz dodajemy 29 lutego co cztery lata.

Istnieją różne wersje tego, jak Proto-Słowianie dodali ten dodatkowy miesiąc. Niektórzy myśląV. Shaur. W kwestii rekonstrukcji prasłowiańskich nazw miesięcy / Etymologia. — 1973że robiono to co trzy lata na koniec roku, inniV. MI. Gusiew. O rekonstrukcji kalendarza prasłowiańskiego (do problemu etnogenezy Słowian) / etnografia sowiecka. — 1978 - że nie było pewnej prawidłowości. Było trochę "podpór" - dni przesilenie dnia z nocą, równonocy, żniwa. Jeśli było oczywiste, że kalendarz i rzeczywisty czas się nie zgadzają, to przed tymi „wspieraniami” dodawany był kolejny miesiąc.

Zapewne dlatego niektóre prasłowiańskie miesiące mają dwie nazwy: jedna była zawsze używana, a druga – gdy po miesiącu stałym dodano „tymczasowe”. Ważne jest, aby zrozumieć, że dotyczy to tylko najstarszych imion. Później w językach słowiańskich pojawiło się wiele alternatywnych określeń od miesięcy, ale to z zupełnie innych powodów.

Jakie nazwy miesięcy były używane w czasach starożytnych

V Język rosyjski na każdy miesiąc istnieje kilka przestarzałych wariantów nazwy. Wśród nich są te najstarsze, które wywodzą się ze słów, które istniały w epoce prasłowiańskiej. Mówimy o nich.

Prosinety

Historycznie, tutaj „pro” to przedrostek, „sin” to korzeń, a „ets” to sufiks. A nazwa jest połączonaM. Vasmera. Słownik etymologiczny języka rosyjskiego z czasownikiem „świecić”, to znaczy, że jego pierwotne znaczenie to „czas dodawania światła słonecznego”.

Wraca do tej samej podstawyN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego i współczesny przymiotnik „niebieski”. Dlatego inną wersją pierwotnej wartości jest „miesiąc, w którym niebo pokryte niebieskimi chmurami. Lub szary, ponieważ występują oba przymiotnikiN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego z jednej bazy.

Czas, który nazwano słowem „prosiietki”, zbiegł się ze styczniem. Niektórzy naukowcy uważają, że jest to mniej więcej ostatnia trzecia grudnia i pierwsza połowa stycznia. Dlatego w niektórych tekstach, słownikach i dialektach kolorem niebieskim jest styczeń, a w niektórych grudzień.

Sechen

Naukowcy wierząV. Shaur. W kwestii rekonstrukcji prasłowiańskich nazw miesięcy / Etymologia. — 1973, która była nazwą okresu, który był najbardziej odpowiedni do pozyskiwania drewna w rolnictwie typu slash-and-burn. Wyjaśnienie związane z mrozem, który „przecina”, uważa się za ludowe etymologia.

Sicz w starożytnym kalendarzu to druga połowa stycznia i pierwsza połowa lutego.

Suchy

Nadeszła wiosna, stopił się śnieg, a ziemia wyschła - takie znaczenie ma dawna nazwa pierwszego wiosennego miesiąca. Jednak w niektórych miejscach na terytoriach naszych przodków śnieg topniał już w lutym, więc „suchy” odnosił się również do ostatniego miesiąca zimy.

brzozowy

Pojawienie się liści to jedna z najbardziej uderzających cech wiosny. Brzoza zazieleniła się wśród pierwszych drzew i dlatego dałaV. Shaur. W kwestii rekonstrukcji prasłowiańskich nazw miesięcy / Etymologia. — 1973 nazwa jednego z miesięcy. Istnieją inne opcje: „brzoza” i „berezozol”.

Czas ten odpowiadał drugiej połowie marca i pierwszej połowie kwietnia.

Trawa i kwiat

Tutaj też etymologia jest niezwykle prosta: wiosna nabiera siły - pojawiają się trawy i kwiaty.

Obie nazwy odpowiadają mniej więcej temu samemu okresowi: drugiej połowie kwietnia i pierwszej połowie maja. Jednak niektórzy naukowcy korelują pyłek z kwietniem, a trawę z majem.

Isok

To nie tylko nazwaM. Vasmera. Słownik etymologiczny języka rosyjskiego okres kalendarzowy, ale także „konik polny” lub „cykada». Pierwotne znaczenie tego słowa to „owad” [owad]. Leksem uzyskano przez dodanie przyimka „z” i rzeczownika „oko” („oko”). Najwyraźniej pojawienie się tych owadów dało nazwę początku lata.

Czas ten przypada na drugą połowę maja i pierwszy kwartał czerwca.

Robak i lipa

Na początku lata robaki i owady zaczynają się aktywnie rozmnażać, dlatego aby nie stracić plonów, muszą zostać zniszczone. Znaczenie tej działalności jest odzwierciedloneV. Shaur. W kwestii rekonstrukcji prasłowiańskich nazw miesięcy / Etymologia. — 1973 w imię porów.

Istnieje również założenie o związku z przymiotnikiem „chervonny” („czerwony”). Porównaj na przykład z wyrażeniem „lato jest czerwone”. Ale ta wersja jest uważana za drugorzędną, która powstała po ponownym przemyśleniu istniejącego słowa. A „lipa” jest tak nazywana ze względu na kwitnienie lip.

Ten czas odpowiada większości czerwca i początku lipca. Niektórzy naukowcy korelują robaka z czerwcem, a lipę z lipcem.

Serpen

Nazwa „serpen” jest spokrewnionaM. Vasmera. Słownik etymologiczny języka rosyjskiego słowo „sierp”. Tak więc nasi przodkowie wyznaczali czas żniw, kiedy zbierali.

Czas ten przypada na drugą połowę lipca i pierwszą połowę sierpnia. Jednak niektórzy naukowcy uważają, że sierp to dopiero sierpień.

Ryuen i wiosna

„Ryuen” (istnieją również warianty „ryuen” i „ryuin”) jest etymologicznie spokrewnioneM. Vasmera. Słownik etymologiczny języka rosyjskiego z czasownikiem „ryczeć”. W tym czasie jelenie są w rui, której towarzyszy ryk. Istnieje również wersja o związku rujen z „żółtym” („żółty miesiąc”, „złota jesień”), ale jest ona krytykowanaV. Shaur. W kwestii rekonstrukcji prasłowiańskich nazw miesięcy / Etymologia. — 1973.

Pochodzenie słowa „wiosna” jest związaneV. MI. Gusiew. O rekonstrukcji kalendarza prasłowiańskiego (do problemu etnogenezy Słowian) / etnografia sowiecka. — 1978 z kwiatami wrzosu.

Obie nazwy odpowiadają drugiej połowie sierpnia i pierwszej połowie września. Jednak niektórzy uczeni porównująV. Shaur. W kwestii rekonstrukcji prasłowiańskich nazw miesięcy / Etymologia. — 1973 Veresen z wrześniem, a ryuen z październikiem.

opadanie liści

Nazwa pochodzi od słów „liść” i „upadek”. Tym razem w staroruskim kalendarzu przypada druga połowa września i pierwsze dwie trzecie października. Wśród prasłowian ostatnią dekadę października i pierwsze dwie trzecie listopada nazywano opadaniem liści. Niektórzy naukowcy korelują opadanie liści tylko z listopadem.

Pierś

Ta nazwa została utworzonaM. Vasmera. Słownik etymologiczny języka rosyjskiego od słowa „kupa”. Wraz z nadejściem chłodów ziemia zamarza w grudach, stąd nazwa porów.

Tym razem w starej rosyjskiej kalkulacji miesięcy odpowiada ostatniej trzeciej października i pierwszym dwóm trzecim listopada, a w prasłowiańskiej ostatniej dziesiątce dni listopada i pierwszym dwóm trzecim grudnia. Dlatego czasami naukowcy korelują klatkę piersiową z grudniem.

lodowaty

Ta nazwa wskazuje pogoda i wraca do rzeczownika „stud” - „zimno”. Swoją drogą słowo „wstyd” ma tę samą podstawęN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego: znaczenie „wstydu, hańby” rozwinęło się jako figuratywne z semantyki „zimna” i ostatecznie stało się głównym.

Chłodny jest koniec listopada i pierwsze dwie trzecie grudnia.

Jak powstały współczesne nazwy miesięcy?

Są pochodzenia łacińskiego. Pojawili się w Starożytny Rzyma potem przybył do Bizancjum. Wraz z przyjęciem chrześcijaństwa nazwy kalendarzy z języka greckiego przeszły do ​​języka starosłowiańskiego, a stamtąd do staroruskiego.

Styczeń

Ta nazwa została utworzonaN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego od greckiego genouarios, dlatego do XIX wieku używano również formy „genvar”. A greckie słowo wywodzi się z łaciny, co kojarzy się z imieniem starożytnego rzymskiego boga Janusa, którego uważano za stwórcę świata.

luty

łacina luty trwaN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego od czasownika februare - „wykonywać obrzędy oczyszczające, oczyszczać”. Dla starożytnych Rzymian luty był ostatnim miesiącem roku, kiedy w święto Februusa, etruskiego boga podziemi, odbywał się kult oczyszczenia z grzechów.

Marsz

Martius dosłownie miał na myśliN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego "Miesiąc Marsa" - starożytny rzymski bóg wojny.

kwiecień

Ta nowoczesna nazwa sięga wsteczN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego do łacińskiego Aprilis, najprawdopodobniej związane z apricus - „ogrzany słońcem”. W Rzymie kwiecień to dość ciepły miesiąc, więc ta nazwa jest całkiem zrozumiała.

Móc

Tłumaczenie łacińskie MajusN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego jako miesiąc Maja. To postać z mitologii greckiej i rzymskiej, jedna z siedmiu sióstr Plejad. Utożsamiano ją z rzymską boginią płodności, aw tym miesiącu odbywały się święta rolnicze.

czerwiec

Łaciński iunius oznaczaN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego „Miesiąc Juno” Jest to jedna z głównych starożytnych rzymskich bogiń, żona Jowisza, patronki Rzymu, a także małżeństwa i życia rodzinnego. Czerwiec uznano za szczęśliwy do gry ślub.

lipiec

Uważa się, że zmienił imię Marka AntoniuszaN. M. Shansky, T. A. Bobrowa. Szkolny słownik etymologiczny języka rosyjskiego rzymski miesiąc kwintyli w lipcu ku czci Gajusza Juliusza Cezara. Istnieje również wersja, której nazwa została zmienionaGajusz Swetoniusz Tranquill. Życie Dwunastu Cezarów za życia Cezara. Tak czy inaczej, rzymska nazwa miesiąca poprzez grekę i starosłowiankę przeszła do języka rosyjskiego.

sierpień

Ta nazwa jest związana z łacińskim augustusem. Miesiąc nosi imię Oktawiana Augusta, założyciela Cesarstwa Rzymskiego i odpowiednio pierwszego cesarza rzymskiego.

wrzesień - grudzień

Pozostałe współczesne nazwy miesięcy sięgają… liczbowy. Kalendarz rzymski rozpoczął się w marcu. Wrzesień był siódmy, co odzwierciedla nazwa: łaciński septem to „siedem”. W związku z tym octo to „osiem”, novem to „dziewięć”, a decem to „dziesięć”.