Synergetyka: czy naprawdę istnieje prawo, które wyjaśnia wszystko na świecie

Co to jest synergetyka

Synergetyka to interdyscyplinarna dziedzina nauki, która bada niektóre procesy samoorganizacji w przyrodzie. Nazwa pochodzi od starożytnych greckich słów συν i ἔργον - „plus” i „biznes”, co można przetłumaczyć jako „wspólne działanie, pomoc”.

Badania synergetyki Gubin V. B. O metodologii pseudonauki. M. 2004 makroskopowe układy uporządkowane, które różnią się znacznie od zwykłych układów termodynamicznych (chaotycznych) tym, że tworząBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 elementy samoorganizacji: struktury, wiry, fale czy okresowe oscylacje.

Każdy chemiczny reakcje, w których powstają cząsteczki, połączenie cząstek elementarnych w atomy, turbulencje gazowe - wszystko to jest możliweBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 wymienić przykłady procesów synergicznych. Najbardziej charakterystycznym z nich jest tworzenie się („wzrost”) kryształów.

Ścieżki procesów synergicznych są bardzo trudne do przewidzenia. W tych samych warunkach mogą prowadzić do różnych wyników, dlatego zostały opisane

Boldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 równania nieliniowe. Momenty, w których następuje „wybór” dalszej trajektorii, nazywane są punktami bifurkacji.

Rozważane jest jedno z głównych osiągnięć synergiiBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 odkrycie struktur dyssypatywnych, samoorganizujących się na poziomie makroskopowym. W tym celu otrzymał belgijski fizyk i chemik Ilya PrigogineNagroda Nobla w dziedzinie chemii 1977. nagroda Nobla Nagroda Nobla w dziedzinie chemii. Przykładem struktur dyssypatywnych są tak zwane wiry Benarda. Można je zaobserwować, gdy po podgrzaniu cienkie warstwy cieczy zaczynają krążyć w górę iw dół, tworząc osobliwe komórki o regularnym sześciokątnym kształcie.

Po raz pierwszy termin w obecnym rozumieniu brzmiał Knyazeva E. N. Synergetyka. Encyklopedia epistemologii i filozofii nauki. M. 2009 wprowadzony w 1969 roku przez niemieckiego fizyka teoretycznego Hermanna Hackena.

Co to jest pseudosynergetyka

IstniećBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 szereg pojęć bliskich synergetyce: nieliniowa dynamika, teoria złożonych systemów adaptacyjnych, teoria chaosu deterministycznego, czy geometria fraktalna, teoria autopoezy, teoria samoorganizacji krytyczność, teoria niestacjonarnych struktur w modach z wyostrzeniem.

W niektórych interpretacjach synergetyka uogólnia Knyazeva E. N. Synergetyka. Encyklopedia epistemologii i filozofii nauki. M. 2009 wszystkie te kierunki dotyczą dowolnych systemów: biologicznego, ekologicznego, ekonomicznego, społecznego, psychologicznego i innych.

W tym sensie można ją uznać za nowoczesny etap rozwoju cybernetyki i analizy systemów i traktować jako rodzaj uniwersalnej teorii ewolucji globalnej. Oznacza to, że z jego pomocą starają się opisać całą historię Wszechświata od powstania do pojawienia się ludzi jako jeden, kolejny proces.

Zwolennicy tego rozumienia synergetyki uważają, że można wyodrębnić pewien pojedynczy mechanizm, według którego dowolny Gubin V. B. O metodologii pseudonauki. M. 2004 innowacje: od fizycznych i chemicznych po socjologiczne i językowe, z Wielki wybuch przed zmianami społeczno-gospodarczymi. Można to opisać jako proces o zasięgu ogólnoświatowym, w którym istnieje wybór Porus V. N. Synergetyczna epistemologia. Encyklopedia epistemologii i filozofii nauki. M. 2009 z kilku opcji, a nie nieskończona chaotyczna zmiana stanów.

To podejście zostało zapoczątkowane przez Fuller B. R., Applewhite E. JOT. Synergetyka. V. 1–2. Macmillan Publishing Co. Inc. 1975, 1979 Amerykański autor i teoretyk Buckminster Fuller, a przed Hermannem Hakenem użył słowa „synergetyka”. Fuller uzasadnił swoje pomysły pod względem geometrycznym, matematycznym, fizycznym, biologicznym i społecznym. Wezwał do badania synergetyki, ponieważ uważał ją za teorię, która mogłaby wyjaśnić wszystko na świecie i uratować świat przed katastrofą.

W Rosji głównym popularyzatorem tych pomysłów byłS. P. Kurdyumova matematyk Siergiej Kurdyumow, autor terminu „systemy wymiarowe człowieka”.

Jednak takie podejście jest krytykowaneBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 o przeniesienie praw i terminów synergetyki na zjawiska dla niej niezwykłe, na przykład psychikę człowieka, społeczeństwo czy cywilizację. To filozoficzne i ekspansywne rozciąganie granic dyscypliny, zdaniem krytyków, jest nienaukowe, ponieważ teoria jest luźno dostosowana do faktów.

To pragnienie stworzenia uniwersalnej teorii z synergetyki porównuje się do tego, jak sukcesy mechaniki klasycznej w przeszłości doprowadziły do ​​chęci obliczania i przewidywania wszystkiego i wszystkich (determinizm). Tak już się stało z ideami Darwina, teorią względności oraz mechaniką kwantową i cybernetyką.

Rozważają przeciwnicy ekspansywnego wykorzystania synergetykiBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007że może odpowiednio opisać tylko niektóre procesy fizyczne, chemiczne, astronomiczne i biologiczne. Krytycy narzekają również, że często używa się synergetyki i jej terminologii Gubin V. B. O metodologii pseudonauki. M. 2004 nadać wagę badaniom pseudonaukowym. Na przykład „badania” dotyczące bioenergii lub innych rodzajów „subtelnej energii”.

Dlatego naukowcy mówią o pojawieniu się i popularyzacji pseudo-synergetyki. Można go określić jako spekulatywny pseudonaukowy kierunekBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007który żongluje terminami i rozpowszechnia mglistą retorykę o „samoorganizujących się systemach”. Pseudosynergetycy lubią twierdzić, że odkryli jakąś „nową wiedzę”, ale w rzeczywistości nie ma czegoś takiego w ich słowach. Jednocześnie prawie nikt ich nie krytykuje, ponieważ nie rozumieją Gubin V. B. O metodologii pseudonauki. M. 2004 prawdziwa synergia.

Jak odróżnić synergetykę od pseudo-synergetyki

Oto kilka kryteriów, które pomogą Ci to zrobić.

Uzasadnienie sposobów „uniwersalnej ewolucji” z wykorzystaniem synergetyki

Często w publikacjach pseudo-synergicznych możnaBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 zobacz zwroty w duchu: „synergetyka to teoria samoorganizacji i ewolucji złożonych systemów” lub „synergetyka uzasadnia alternatywne ścieżki ewolucji”.

Jednak w rzeczywistości nauka ta bada znacznie bardziej „proste” procesy, takie jak spalanie, przewodzenie ciepła i reakcje chemiczne, które całkiem dobrze pasują do istniejącego obrazu naukowego. świat. W mniejszym lub większym stopniu pasuje do „uniwersalnej ewolucji” z wyjątkiem być może przykładu z formowaniem się kryształów, i to tylko przy wielkich założeniach.

Należy rozumieć, że synergetyka (jak każda nauka) nie możeBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 używany jako ogólna teoria ewoluującego systemu. Ta dyscyplina może jedynie opisywać swoje indywidualne procesy.

„Podejście synergiczne” i błędne analogie

Kolejnym ważnym wyznacznikiem pseudo-synergetyki są frazyBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 w duchu: „z synergetyki wynika…”, „zgodnie z paradygmatem synergii…”, „opartym na prawach synergetyki…”. Ale nie są one bezpośrednio związane naukapomimo podobieństwa np. z takimi obrotami jak „według drugiej zasady termodynamiki…” czy „na podstawie równania Maxwella…”.

Najprawdopodobniej znajdziesz podobne zwroty w publikacjach filozoficznych i uogólniających, używając porównań przez analogię - taki rodzaj „logicznego skoku”. Potrafią uzasadniać procesy gospodarcze „z punktu widzenia synergii”. Albo porównajV. Budanov SOL. Synergetyczna algebra harmonii. Paradygmat synergiczny. Różnorodne wyszukiwania i podejścia. M. 2000 częstotliwość wniosków planety z muzycznymi interwałami, a potem światowymi religiami i kolorami, np. zielonymi.

Ostatecznie Hermann Haken, jego twórca, również doszedł do podobnego poglądu na synergię. W książce Haken G. Sekrety natury. Synergetyka: badanie interakcji. M. - Iżewsk. 2003 „Sekrety przyrody. Synergetyka: badanie interakcji ”omawia na przykład, czy konflikty są nieuniknione i czy rewolucje są przewidywalne.

W publikacji naukowej proces synergistyczny będzieBoldachev A. W. Innowacje. Sądy zgodne z paradygmatem ewolucyjnym. SPb. 2007 opisane równaniem, które można potwierdzić lub obalić eksperymentalnie. W przypadku ewolucji nikt oczywiście nie stworzy takiego równania (ponieważ jest to prawie niemożliwe). Nie trzeba dodawać, że formuł opisujących procesy fizyczne i chemiczne nie można przenieść na procesy biologiczne czy społeczne.

Oczywiście zarówno cienka warstwa cieczy podgrzewana palnikiem laboratoryjnym, jak i działalność gospodarcza przedsiębiorstwa mają kilka możliwości rozwoju. Ale przynajmniej odnieś je do siebie, błędny.

Dlatego odwołanie się do „podejścia synergicznego” w naukach społecznych i humanistycznych jest bezpodstawne.Gubin V. B. Pseudosynergetyka to najnowsza pseudonauka. W obronie nauki # 1 i nienaukowe, ponieważ jest formalne, powierzchowne i oparte na niezrozumieniu zasad synergetyki. W szczególności termodynamika, modele liniowe i adaptacyjne.

Ezoteryka, mnóstwo niezrozumiałych terminów i swobodne podejście do metodologii naukowej

Pod pozorem synergetyki w czasopismach „naukowych” można Gubin V. B. O metodologii pseudonauki. M. 2004 publikować absolutnie ezoteryczne artykuły. Na przykład o „wzbudzeniach tła solitonu warstw fraktalnych kryształu pierwotnej materii, zwanych fizyczną próżnią”, odkształcających się i rezonujących z żywymi komórkami. Albo o „ψ-polach stopni siebie”. Czasami w takich pracach, a nawet przy poważnej kopalni, mówią o kosmiczno-ezoterycznych koncepcjach, jak na przykładzieV. Budanov SOL. Synergetyczna algebra harmonii. Paradygmat synergiczny. Różnorodne wyszukiwania i podejścia. M. 2000 z astrologii o połączeniu planet z interwałami muzycznymi.

Oczywiście synergetyka jest tutaj potrzebna dla solidności i uzasadnienia niesprawdzonych teorii i twierdzeń. Tacy „badacze” ukrywają niespójność swoich przemyśleń za złożoną i niejasną terminologią, która ostatecznie potwierdza jedynie bezpodstawność pseudo-synergetyki. W końcu, jak wiesz, prawdziwy naukowiec powinien umieć wyjaśnić swoje badania prostym językiem.

„Nowe paradygmaty”

Pseudo-synergetyka jest również często używana do sygnalizowania początku „nowego zwrotu” w nauce, zwłaszcza poprzez podkreślanie „postklasycznej” natury synergetyki. W takich „badaniach” rzekomo rzuca światło na ograniczenia starego podejścia.

Jednak po bliższym przyjrzeniu się takie stwierdzenia załamują sięGubin V. B. Pseudosynergetyka to najnowsza pseudonauka. W obronie nauki # 1 na kawałki. Na przykład wspólne, jednoczesne działanie kilku czynników było brane pod uwagę w geologii i medycynie na długo przed synergetyką. Liniowość procesów była również od dawna kwestionowana przez historyków i ekonomistów.

Synergetyka staje się coraz piękniejszym słowem. Jest używany przez tych, którzy chcą być znani jako osoba postępowa. Ale w rzeczywistości jest to raczej wąska i złożona dyscyplina, która prawie nie ma zastosowania w życiu codziennym. Dlatego warto dokładnie się zastanowić, zanim zacznie się mówić o „synergicznej interakcji” lub zastosowaniu innych podobnych konstrukcji.